Szybki rozwój generatywnej AI oraz stosunkowo łatwy dostęp do jej narzędzi powoduje generowanie wyników AI przez wielu uczestników rynku. Pytania jakie zapewne zadaje sobie wielu przedsiębiorców to w jaki sposób można chronić wyniki AI, komu przysługują do nich prawa oraz czy mogą zostać przeniesione na inny podmiot.

W przypadku utworów chronionych prawem autorskim, programów komputerowych, czy baz danych odpowiedź jest co do zasady prosta, można ją odszukać w obowiązujących przepisach prawa. W odniesieniu do wyników AI, tzw. outputów, sytuacja komplikuje się w związku z brakiem wprost przepisów, które regulowałyby problematykę AI. Sytuacji tej nie ratuje także procedowany w Unii Europejskiej AI Act, który nie stanowi o statusie prawnoautorskim wyników AI.

WYNIK AI A OCHRONA PRAWEM AUTORSKIM

Przykładowo OpenAI, dostawca ChatGPT, w swoich Terms of use (Warunkach korzystania) wskazuje ogólnie, że przenosi prawa do wyników na użytkownika. Wydawać by się mogło, że skoro użytkownik nabył prawa do wyników to może z nimi robić wszystko. Tak do końca nie jest. W Terms of use nie określa się jakie to są prawa, a te które interesują użytkownika to prawa autorskie. Z tymi właśnie pojawia się problem z uwagi na to, że utworem chronionym prawem autorskim jest dzieło stworzone przez człowieka.

Wynik generuje AI na podstawie polecenia (prompta) użytkownika, ale to za mało, aby dostrzec wkład twórczy człowieka. Przynajmniej obecnie takie mamy dominujące poglądy w zakresie uznania wyników AI za utwory. Gdyby przyjąć odmienny pogląd to nadal nie ma wypracowanych reguł kogo w takim wypadku uznać za twórcę utworu – dostawcę rozwiązania AI, czy użytkownika. Na marginesie – nie każdy dostawca rozwiązań generatywnej AI przenosi prawa – czasami jest to tylko udzielenie licencji.

WYNIK AI – RÓŻNE PODEJŚCIA I SYTUACJE

Jak to zwykle bywa – szczegóły mają istotne znaczenie – tak też jest w przypadku wyników AI. Całość wyniku otrzymanego na podstawie wprowadzonego przez użytkownika prompta nie będzie mogła co do zasady zostać objęta ochroną prawnoautorską. Nie powstaną więc prawa majątkowe autorskie, które mogłyby być przedmiotem przeniesienia. Inaczej może być przykładowo w sytuacji, gdy:

• tylko część dzieła stworzona jest przez AI, a pozostała część przez człowieka
• wiele wyników AI zestawionych jest ze sobą przez człowieka w sposób twórczy
• wynik AI jest efektem wielu twórczych poleceń człowieka

W każdym wypadku wymagana będzie odrębna analiza pod kątem uznania takiego „dzieła” za utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Najwięcej wątpliwości sprawia ostatni z podanych przeze mnie przykładów – wynik bowiem i tak generuje maszyna. Niektóre prompty tworzone są również przez AI (odpowiednie pluginy do istniejących rozwiązań AI), wtedy trudno mówić o twórczym udziale człowieka. Gdyby jednak powstał utwór z pomocą AI i jako taki spełniałby przesłanki dzieła określone w przepisach prawa autorskiego to moglibyśmy mówić o prawach majątkowych autorskich, które byłyby przenoszalne.

PROBLEMY Z KLASYFIKACJĄ WYNIKU AI JAKO UTWORU I TEGO KONSEKWENCJE

Istniejące wątpliwości prawne dotyczące statusu prawnoautorskiego wyników AI powodują, że zaczyna pojawiać się praktyka użytkowników, którzy wyniki AI traktują jako własne i nie przyznają się do tego przed kontrahentami. Czy postanowienia dotyczące przeniesienia praw majątkowych autorskich do takiego „utworu” można uznać za ważne i skuteczne, mam tutaj poważne wątpliwości. Najczęściej takie problemy mogą pojawiać się w branży wydawniczej i marketingowej, ale przecież nie tylko. Aktualnie nie mamy skutecznych rozwiązań, które pozwoliłyby na sprawdzenie czy dane dzieło stworzone zostało przez AI czy przez człowieka.

Podany przykład negatywnych praktyk pokazuje, że jest paląca potrzeba stworzenia uregulowań prawnych, które odnosiłyby się do wyników AI (obecna ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie przystaje do rzeczywistości AI). Dopóki takich nie będzie to pozostaje znalezienie rozwiązań w oparciu o dotychczasowe przepisy. Jeśli wyniku AI nie można chronić na zasadach prawa autorskiego to pozostaje pytanie jaka inna ochrona może być brana pod uwagę. Pozostaje tutaj odnieść się przepisów dotyczących zwalczania nieuczciwej konkurencji, ewentualnie przepisów kodeksu cywilnego w zakresie dóbr osobistych.

PRAWA MAJĄTKOWE AUTORSKIE DO WYNIKU AI – TO ZALEŻY

Reasumując, należy odpowiedzieć na tytułowe pytanie po prawniczemu, czyli „to zależy”. Co do zasady wynik AI nie jest objęty ochroną prawa autorskiego, ale mogą zdarzyć się przypadki, gdy wkład człowieka w dzieło powstałe przy pomocy AI będzie na tyle duży, że o takiej będzie mogła być mowa. Wtedy też możliwe będzie zawieranie umów dotyczących praw autorskich do takich utworów.

Zobacz więcej wpisów na blogu z zakresu AI:

JAKIE RYZYKA NIESIE KORZYSTANIE Z chatGPT – ASPEKTY PRAWNE

Zapraszam do kontaktu z kancelarią.

*Photo by Steve Johnson on Unsplash