*Photo by Bruno Kelzer on Unsplash
W dniu 8 sierpnia 2019 r. został opublikowany tekst ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych. Jedną z istotnych zmian okazuje się traktowanie przedsiębiorcy w pewnych sytuacjach podobnie jak konsumenta.
Tą ustawą co do zasady od 1.01.2020 r. zostanie zmienione brzmienie wielu ustaw, w tym Kodeksu cywilnego, Kodeksu postępowania cywilnego, Kodeksu pracy, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, o podatku dochodowym od osób prawnych, o rachunkowości, Prawo energetyczne, Prawo farmaceutyczne, Prawo lotnicze, Prawo upadłościowe, ustawy o podatku od towarów i usług, o usługach płatniczych, Prawo przedsiębiorców oraz wiele innych aktów prawnych szczegółowo wymienionych w ww. ustawie. Nie wszystkie jednak zmiany wejdą w życie w dniu 1.01.2020 r., o czym poniżej.
***
Nie masz czasu przeczytać całego wpisu? Zobacz nasze e-booki kancelarii, które możesz pobrać i przeczytać w wolnej chwili, w drodze do pracy, w drodze po dzieci, w podróży itp.
***
Cel zmian w Kodeksie cywilnym
Nowelizacja Kodeksu cywilnego jaka będzie wynikiem zmian z ww. ustawy wynika z potrzeby rozszerzenia ochrony konsumenckiej w niektórych czynnościach prawnych z udziałem przedsiębiorców. Dotychczas, o ile czynność prawna dokonywana była z udziałem dwóch przedsiębiorców to wyłączony był reżim konsumencki, ponieważ przedsiębiorca nie był traktowany jako konsument w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Wiązało się to z tym, że taki przedsiębiorca nie mógł korzystać z uprawnień konsumenckich. Aby w pełni wskazać cel tej zmiany przytaczamy tutaj uzasadnienie do projektu ustawy:
Z praktyki stosowania kodeksowej definicji konsumenta wynika, że osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, zawierając umowę z innym przedsiębiorcą – profesjonalistą (oferującym świadczenie z zakresu swojej branży lub specjalizacji) jest traktowana także jako podmiot profesjonalny, nawet wtedy, gdy umowa ta nie jest bezpośrednio związana z branżą lub specjalizacją, którą ta osoba wykonuje/reprezentuje. Wystawienie faktury za towar lub usługę „na firmę” jest równoznaczne z uznaniem, że dokonano tego w ramach obrotu z udziałem obu podmiotów profesjonalnych (każda czynność prawna potwierdzona fakturą wystawioną na przedsiębiorcę jest uznawana za czynność bezpośrednio związaną z jego działalnością gospodarczą lub zawodową). Rodzi to dysproporcję w zakresie praw i obowiązków podmiotów występujących w danej czynności prawnej. Przedsiębiorca dokonujący czynności prawnej z innym przedsiębiorcą, gdy nie dysponuje on odpowiednią wiedzą i doświadczeniem koniecznym do oceny przedmiotu tej czynności, nie może korzystać z ochrony konsumenckiej, mimo, że znajduje się w tym zakresie w tej samej sytuacji, w jakiej znajduje się konsument (z założenia podmiot nieprofesjonalny).
Przedstawione w projekcie rozwiązanie ma na celu przeciwdziałanie ww. problemowi. Proponuje się objęcie przepisami o ochronie konsumentów osoby fizycznej, która zawiera z innym przedsiębiorcą umowę związaną bezpośrednio z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą lub zawodową, lecz nieposiadającą dla niej charakteru zawodowego. Przedsiębiorcy ci byliby objęci ochroną przewidzianą dla konsumentów, w zakresie stosowania klauzul abuzywnych, rękojmi za wady oraz w zakresie prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa. [podkr. M.L.]
W przedstawianej propozycji nawiązano do znanego prawu cywilnemu wyrażenia „charakter zawodowy”. Jest ono użyte w art. 355 § 2 Kodeksu cywilnego (dalej: k.c.) normującym miernik należytej staranności przyjmowany dla przedsiębiorcy – dłużnika. Przedsiębiorca byłby traktowany w określonych sytuacjach jak konsument jedynie przy zawieraniu umów nieposiadających dla niego charakteru zawodowego, których nie zawiera w ramach dokonywanych codziennie czynności wynikających z przedmiotu działalności gospodarczej, który wskazał w CEIDG. CEIDG jest powszechnie dostępnym źródłem informacji o przedsiębiorcach będących osobami fizycznymi. Tym samym ułatwiona byłaby weryfikacja tego, czy dana czynność wchodzi w zakres czynności zawodowo podejmowanych w ramach rzeczywiście wykonywanej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej.
Czy rzeczywiście w pewnych sytuacjach przedsiębiorca = konsument?
Jeśli chodzi o samą weryfikację, czy czynność wchodzi w zakres czynności zawodowo podejmowanych w ramach działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę to obawiamy się, że odpowiedź na takie pytanie może w przypadku niektórych zawodów, czy poszczególnych przedsiębiorców, nie być tak oczywista.
Co więcej, o ile ustawa wprowadza zmiany dla przedsiębiorców „prokonsumenckie”, to w ślad za tymi udogodnieniami nie idzie możliwość wystąpienia przez przedsiębiorców do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz rzeczników powiatowych, tj. przedsiębiorcy nie będą mogli skorzystać z ochrony instytucjonalnej konsumentów.
Przedsiębiorca jak konsument?
Po wejściu w życie ww. ustawy do treści Kodeksu cywilnego zostaną dodane przepisy:
- nakazujące stosowanie przepisów dotyczących konsumenta – zawierających regulację odnośnie niedozwolonych klauzul umownych, oceny umowy oraz katalogu niedozwolonych postanowień umownych – do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej,
- nakazujące stosowanie przepisów dotyczących rękojmi za wady do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej; w tym przypadku jednakże przepisy te będą stosowane z wyłączeniem przepisu kodeksu, zgodnie z którym jeżeli kupującym jest konsument, ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest dopuszczalne tylko w przypadkach określonych w przepisach szczególnych,
- uniemożliwiające stosowanie art. 563 kodeksu (dotyczącego terminów reklamacyjnych między przedsiębiorcami) oraz art. 567 § 2 kodeksu (dotyczącego odesłania rzeczy na koszt i niebezpieczeństwo sprzedawcy) do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej,
- nakazujące stosowanie przepisów dotyczących konsumenta zawartych w dziale określającym roszczenia sprzedawcy w związku z wadliwością rzeczy sprzedanej do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
Do tego, do ustawy o prawach konsumenta zostanie dodany w niedalekiej przyszłości art. 38a, mający znaczenie także dla przedsiębiorców, którzy w niektórych sytuacjach traktowani są jak przedsiębiorcy.
Od kiedy zaczną obowiązywać te zmiany?
UPDATE: 31/05/2020 r. !
Pomimo tego, że datą wejścia w życie przepisów ustawy jest data 1 stycznia 2020 r., to część zmian zacznie obowiązywać nieco później. W przypadku Kodeksu cywilnego w zakresie wskazanym powyżej modyfikacje wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2021 r. Istotną kwestią jest jeszcze to, że nowych przepisów Kodeksu cywilnego nie będzie stosować się do umów zawartych przed dniem 1 stycznia 2021 r. Oznacza to, że pozostaje jeszcze wiele czasu na dostosowanie wzorów umów, czy innych dokumentów do nowych przepisów. To samo dotyczy przepisu art. 38a ustawy o prawach konsumenta
Początkowo zmiany te miały obowiązywać od 1 czerwca 2020 r.
Jednak z uwagi na przepisy specustawy – ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem covid-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 568) – data ta została zmieniona na 1 stycznia 2021 r.
Z tego też powodu np. regulaminy świadczenia usług drogą elektroniczną wystarczy zaktualizować nieco później niż było to wcześniej przewidywane.
***
W ramach działalności kancelarii zajmujemy się obsługą prawną konsumentów oraz przedsiębiorców. W przypadku potrzeby skorzystania z pomocy prawej skontaktuj się z nami.
***
Przeczytaj więcej wpisów na blogu z zakresu prawa związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej:
